Archikolegiata pw. Najświętszej Maryi Panny i św. Aleksego w Tumie, jedna z najstarszych świątyń w diecezji łowickiej, to najpiękniejszy zabytek romański w Polsce. Kościół został wzniesiony w latach 1141–1160, najprawdopodobniej w miejscu dawnego benedyktyńskiego opactwa św. Maryi, wzmiankowanego w bulli gnieźnieńskiej z 1136 r., które było związane z działalnością św. Wojciecha. Konsekracja archikolegiaty, wybudowanej w stylu bazyliki, odbyła się 21 maja 1161 r. Zgromadziła ona dostojników świeckich i kościelnych, z arcybiskupem gnieźnieńskim Janem Janikiem na czele. Obecni byli także wszyscy ówcześni biskupi i panujący książęta. Można przypuszczać, że wówczas był to drugi co do znaczenia kościół w archidiecezji gnieźnieńskiej.