Jeden z najcenniejszych zabytków turystycznych w powiecie kutnowskim trafił do przedwojennych właścicieli. Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie przesądził o losach zabytku. Zgodnie z wyrokiem zamek w Oporowie wraca do rodziny Karskich, do której należał przed II wojną światową. Zdaniem NSA został on niesłusznie odebrany na podstawie dekretu o reformie rolnej w 1944 roku.

Klamka zapadła

O zwrot dóbr po swoim ojcu do wojewody łódzkiego wystąpił Juliusz Karski. Wojewoda postępowanie umorzył. Spadkobierca złożył wówczas skargę do ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Ten przekazał sprawę wojewodzie do ponownego rozpoznania. Wojewoda ponownie ją odrzucił, twierdząc, że państwo miało prawo przejąć zamek oraz park na cele reformy rolnej, bo obiekt nie był siedzibą rodową i spełniał funkcję m.in. domu zarządcy pobliskich gruntów, a więc był związany z rolnictwem.

Ponadto mieszkał w nim administrator majątku, a nie rodzina Karskich, czyli istniał związek funkcjonalny pałacu z majątkiem. Poza tym staw w parku był wykorzystywany do celów rybołówstwa. Odmiennego zdani byli spadkobiercy, który podtrzymywali, że zamek przed II wojną pełnił jedynie funkcje mieszkalne, nie był integralną częścią gospodarstwa rolnego, dlatego nie podpadał pod dekret o reformie rolnej, a co za tym idzie powinien być zwrócony. Nie zgadzając się z decyzją wojewody, Juliusz Karski ponownie odwołał się do ministra rolnictwa. Minister ustalił, że administrator nie mieszkał w zamku, a w rządcówce, a staw parkowy nie miał charakteru hodowlanego. Na tej podstawie uchylił decyzję wojewody. Później sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ostateczny wyrok wydał Najwyższy Sąd Administracyjny, który przyznał rację spadkobiercom.

Poszukiwanie rozwiązań

Zamek w Oporowie wybudował w latach 1434–1449 bp Władysław Oporowski herbu Sulima, który wkrótce po zakończeniu budowy został arcybiskupem gnieźnieńskim i otrzymał godność prymasa Polski. Muzeum istnieje w obiekcie od 1949 roku. Zespół zamkowo-parkowy w Oporowie należy do najlepiej zachowanych i najcenniejszych w Polsce. Znajdują się w nim m.in. świetnie zachowane XVII-wieczne polichromowane stropy w trzech komnatach oraz średniowieczny portal z piaskowca w kaplicy zamkowej z herbem Sulima i insygniami arcybiskupa gnieźnieńskiego Władysława Oporowskiego. Można w nim podziwiać także ekspozycję wnętrz dworskich, salę rycerską, jadalnię, sypialnię, a także skarbczyk. Muzeum jest także miejscem spotkań okolicznych mieszkańców. Odbywają się tu koncerty, pokazy, turnieje rycerskie. W grudniu 2017 r. w Starostwie Powiatowym w Kutnie odbyło się spotkanie przedstawicieli rodziny Karskich ze starostą kutnowskim Krzysztofem Debichem i dyrektor Muzeum – Zamku w Oporowie Anną Majewską-Rau. Podczas spotkania podpisany został list intencyjny, w którym obecni właściciele zadeklarowali, że chcą go sprzedać, aby dalej mogło w nim istnieć muzeum. – Spadkobiercy jeszcze nie sprecyzowali kwoty, jaką chcieliby otrzymać – mówi Anna Majewska-Rau. – Zdajemy sobie sprawę z tego, że Muzeum – Zamek w Oporowie, będące samorządową instytucją kultury powiatu kutnowskiego, nie będzie w stanie z własnych środków zaspokoić roszczeń finansowych spadkobierców. Dlatego też razem ze starostą kutnowskim zabiegamy o otrzymanie dotacji z budżetu państwa na ten cel. Uważamy, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest właściwym organem, który może pomóc Muzeum i Powiatowi Kutnowskiemu w wykupieniu zespołu zamkowo-parkowego w Oporowie – wyznaje dyrektor Zamku. Starosta kutnowski pismem z 28 grudnia 2017 r. zwrócił się do ministra kultury i dziedzictwa narodowego o wspólne prowadzenie Muzeum – Zamku w Oporowie, na co pozwala ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Podpisanie przez ministra kultury umowy o współprowadzeniu dałoby nie tylko szanse na uregulowanie spraw własnościowych nieruchomości, ale i na rozwój muzeum.